Sanatçı Ömür Duruerk ile Söyleşi
2022 yılı Birleşmiş Milletler tarafından "Uluslararası Cam Yılı" ilan edildi. Bu yılın cama olan farkındalığı geliştirmesini bekliyoruz. Bende Camın doğal büyüsüne kapılan bir izleyici olarak Türkiye'deki Cama Can katan ve fark yaratan Cam Sanatçımız Ömür Duruerk ile Karma Tasarım Atölyesinde keyifli bir sohbet gerçekleştirdik.
________ SÖYLEŞİ _________
Merhaba Ömür Hanım kendinizden biraz bahsedebilir misiniz?
Ömür Duruerk: Merhaba, Denizli’de doğdum ve büyüdüm. Lisans eğitimimi İngiliz Dili ve Edebiyatında tamamladım. Üniversitede eşim Fatih Duruerk ile tanıştık. 2005 yılında İstanbul Cam Ocağı Vakfı uzun dönem cam eğitimlerine katıldık ve cam eğitimlerimizi orada aldık. Denizli’ye bir yuva ve yeni bir hayat kurmak için döndüğümüzde hayatımıza camla devam etmeye karar verdik.
Uluslararası Denizli Cam Bienali serüveni nasıl başladı?
Ömür Duruerk: 2005’ten beri Camla çalışıyoruz. Bu süreçte camı öğrenip kendimizi geliştirene kadar yurtiçi ve yurtdışı eğitimlere katıldık. Oralarda tecrübe ettiğimiz olguları ve etkinlikleri ülkemizde nasıl geliştirebiliriz merakı hep vardı içimizde. Bu çabamızın en somut örneği 2011 yılında Denizli Belediyesi ile organize ettiğimiz Uluslararası Denizli Cam Bienali ile gerçekleşti. Yurtdışından ve yurtiçinden farklı disiplinlerde çalışan cam sanatçılarını davet ettik. Böylece hem bir kültür etkileşimi olsun hem de insanlar birbirleriyle kaynasın ve cam tekniklerini birbirlerine öğretsinler istedik. Öyle de oldu.
2011’in 6 Mayısında başladı ilk bienal.
6-7-8 Mayıs tarihlerinde Çatalçeşme Parkında gerçekleşti. Sanatçıların çalışabileceği portatif cam atölyeleri kurduk. Her sanatçı kendi kabininde canlı cam gösterisini yaptı. Çatalçeşme’de Denizli’nin merkezinde olduğu için birçok insan rahatlıkla izledi.
Denizli Cam Bienali’nin özelliği nedir?
Ömür Duruerk: Cam sanatına ülkemiz hiçbir zaman uzak değildi ancak 2011 yılına kadar Türkiye’de bu kadar geniş kitleye hitap eden bir cam etkinliği düzenlenmemişti. Anadolu Üniversitesi Camgeran adlı sempozyumu akademik ve sanayi camiasına hitaben organize etmişti. Belirli dönemlerde birçok cam sanatçısının karma ya da kişisel sergileri farklı şehirlerde izleyici ile buluşuyordu. Denizli Cam Bienali tüm bunların karmasıdır. Özelliği ve farkı hedef kitlesinin geniş kapsamlı olması. Akademik kitle, sanayi ve sanat camiası, camla hiç tanışmamış çocuklar ve yetişkinler bizim izleyicilerimiz.
İzleyiciyi neler bekliyor?
Ömür Duruerk: Bizim bienalimize gelen her sanatçı çok kıymetli ve özel işleri olan insanlar. Normalde o sanatçının atölyesine gidip “gel seninle bir kahve içelim” diyemezsiniz. Denizli’ye geldiğinizde o imkanı yakalıyorsunuz. Sanatçı, burada tüm samimiyetini ve bilgi birikimini size açıyor. Bu olanak hem Türk Sanatçılar için hem de izleyiciler için bulunmaz bir nimet. Özellikle alevle çalışma tekniğinde sanatçı eli görmek çok önemli. Püf noktaları yakalamak ve sanatçının hamlelerini izleyebilmek, biz cam sanatçılarını çok geliştiriyor.
Bienalimizde, canlı cam gösterisi ile amatör ve profesyonel olarak cam sanatına merak duyan herkese; konferanslar ile akademik kitleye;
Sergiler ile hem sanat camiasını hem de sanat ile ilgili kişileri buluşturmuş ve ulaşmış oluyoruz. İlk bienalden beri bu 3 özelliği koruduk. Bir çok kitleyi kucaklayan, kapsamlı bir etkinlik Denizli Cam Bienali.
2011 ilk Bienalimiz beğenilince bir sonraki ne zaman diye talepler gelmeye başladı. 2021 yılında 6.sını gerçekleştirmiş olduk. Artık camla ilgili olan herkes şunu biliyor ki iki yılda bir Mayıs ayında Denizli Cam Bienali var.
VI. Uluslararası Denizli Cam Bienali nasıl geçti?
Ömür Duruerk: Bienalleri, Denizli Büyükşehir belediyesi ile gerçekleştiriyoruz biliyorsunuz. Pandemi 2021 Mayısta çok şiddetli olduğu için Mayısta yapmayı tercih etmedik. Sadece çevrimiçi bir şey yapmak istemedik. O yüzden biraz sabrettik. Ekim 2021de organize etmeyi uygun gördük. Hem canlı gösterilerin olduğu hem de çevrimiçi katılımların olduğu çok güzel ve bir önceki beş bienalin etkisinin sürdüğü yoğun katılımlı bir bienaldi. Karma ve kişisel cam sergileri, konferanslar, Türk sanatçıların canlı cam gösterileri, cam yarışması, cam defilesi ve deneme standları ile dolu dolu geçti.
Youtube Denizli Cam Bienali, kanalından videoları takip edebilir okuyucularımız.
YouTube: Denizli Cam Bienali
Ömür Duruerk ile Sayed Waked Gösteri Detayı
VI. Bienalde Türkiye de ilklere imza atıldı neydi bu etkinlikler?
Ömür Duruerk: Bu sene bienalimizde Türkiye’de bir ilk olarak Cam Defilesi ve Cam Yarışması yer aldı. Cam yarışması dünyada yapılan bir şeydi ama Türkiye de daha önce hiç denememiş bir şeydi. Biz 6 Şalümo da çalışan cam sanatçısını, gruplar halinde birbirleriyle yarıştırarak bir kazanan belirledik. Çok mücadeleci bir etkinlik oldu. Zamanla yarışmak da çok heyecanlı idi. Ve izleyicilerde buna canlı canlı şahit oldu.
Bir gün, Türk kahvesi sunum seti yapıldı. Camdan lokumlar, Türk kahvesi fincanları, çiçekler... Tepside ne görmek istiyorsa sanatçı, grup olarak onu tasarladı.
Bir gün kar küresi tasarladılar. Bir grup güneşlenen horoz yaparken, bir grup Pamukkaleli bir Denizli hikayesi yaptı.
Bir diğer gün de satranç takımı tasarlayıp ürettiler. Çok fantastik fikirler çıkmıştı.
Her gün bir konu verdik. Gruplar o an konularını öğrendikleri için iki saatin içinde hem tasarımlarını yapıp, hem kendi gruplarında kimin hangi parçayı yapacağı konusunda iş bölümü yapıp hem de eseri ürettiler. Hepimizin görebileceği şekilde canlı canlı 2 saat içerisinde tasarımlarını tamamladılar.
Bu sene de önceki bienallerde olduğu gibi hem daha önce camda tanışmamış olanlar, hem de camla amatör ya da profesyonel olarak çalışan Türkiye’nin farklı şehirlerinden gelmiş cam sanatçıları yeni teknikler öğrenme fırsatı buldu.
Cam Defilesi çok ilginç ve bu fikir nasıl ortaya çıktı?
Ömür Duruerk: Defileyi 1989 yılından beri Kanadalı Laura Donefer (ünlü bir cam Sanatçısı) Glass Art Society’nin düzenlediği Cam konferanslarında gerçekleştiriyordu dönem dönem. Ben de 2 farklı mekandaki organizasyona katılma fırsatı bulmuştum. Katıldığımda, ortamın enerjisine hayran kalıp;
“Denizli Cam Bienali’nde yapsak, ne harika olur” diye Laura’ya söylemiştim.
Araya pandemi girdi, yıllar geçti (2018’de teklif etmiştim ben bunu). Süreç biraz uzayınca , nasip olmamıştı. Bu sene çevrimiçi olunca Laura'ya tekrar teklif ettim;
“Biz bunu bu sene Türk Sanatçılar ile yapmak istiyoruz. Sen de bize online katılırsın” dedim. O da çok memnun oldu.
Laura’nın yıllardır emek verdiği, giyilebilir Cam Defilesi ilk defa Amerika dışında onun fiziksel olarak bulunmadığı bir yerde başka bir organizatör tarafından gerçekleştirilmiş oldu. Bu da büyük bir mutluluk oldu onun için. Laura, herkese ilham verirken bu sefer ilhamın bir parçası oldu.
Ömür Duruerk'in Venedik Cam Defilesi Eseri (2018)
Türkiye’deki ilk Cam Defilesi nasıl geçti?
Ömür Duruerk: 32 Cam Sanatçısı katıldı. Burada hem amatör sanatçılar hem de profesyoneller vardı. Amatör derken; 2-3 yıldır camla çalışan öğretmen, hemşire, ebe gibi farklı meslekleri olan ve camla hobi olarak uğraşanlar demek istiyorum. Profesyoneller ise geceli- gündüzlü çalışan ve bu işten ekmek yiyen ya da akademik kariyer yapanlar. Her iki kitle de vardı defilemizde. 32 sanatçı kendi ürettikleri tasarımlarını kendi üstlerinde sergilediler.
Normalde bir cam sergisine gittiğinizde sanatçının işleri kaidelerde ya da duvarlarda sergilenirken; cam defilesinde sanatçı yaptığı eseri üzerinde taşıdı. Bir manken giymedi ve sanatçı, kendi emeğini kendisi sergiledi. Her eserin bir hikayesi vardı.
Küresel ısınma, arıların yok olması ve Bohem konseptli eserlerin yanında Freudyen bakış açılı ve Feminist konseptli eserler de vardı. Titiz cam işçiliği, ardındaki hikayelerle, sahne ışıkları ve müziklerle birleşince, defile izleyenleri büyüledi.
Sizin VI. Bienal sergisindeki eserinizden bahsetsek?
Ömür Duruerk: Bienali’nin teması “Oyun” du. Bizim karma sergilerdeki temalar da oyun temasıyla hazırlandı; bir hayat treni vardı; camdan ebru tekniği ile yapılmış, cam kayıklar, harfleri bulma oyunları, figüratif oyunlar, legolar, tic tac toe gibi interaktif oyunlar vardı.
Oyun konseptinin, sanatçıda çağrıştırdığı etkiyi yaratan eserler sergiledin.
Benimki de seksek oyunuydu. “Zihinle Seksek Oynamak ” idi eserimin ismi.
Duvarda, paslı bir tabloya zincirlerle kombine ettiğim cam beyinler vardı. Zeminde ise, o beyinlere giden seksek yol vardı. Eserimi şu düşüncelerle oluşturdum:
“Zihnimiz sürekli senaryolar yazıyor. Kimi gerçek, kimi kurgu. Bunun ayrımına varamadığımızda kalbimizi duyamıyoruz ve özümüzden uzaklaşıyoruz. Zihnimizle seksek oynamak işte burada devreye giriyor. Tıpkı seksekteki gibi topallasak da düşsek de dengede kalmakta zorlansak da insan eğer isterse, her koşulda er ya da geç evine, kendi özüne ulaşıyor... Bu süreç dikenli ve can yakıcı oluyor çoğu zaman...”
Denizli, Türkiye’nin açık havada sergilenen ilk ve en büyük cam heykeline sahip. Meşhur Cam Horozu Efe nasıl ortaya çıktı ve yapıldı ?
Ömür Duruerk: 2011 yılında Cam Bienali gerçekleştirdik. Bu Bienalin amacı Cam Kültürünün Denizli'de devam etmesiydi.
2011’de ilk Bienalin Denizli’ye hediyesi olarak Denizli Belediyesi Alevle çalışma tekniğinin kullanıldığı bir Cam Atölyesi açtı. Ben o atölye için iki öğretmen yetiştirdim ve o öğretmenler 100 kursiyer kabul ederek her sene Denizlilileri camla tanıştırmaya başladı. Belediye Cam masraflarını karşıladı. Öğretmenini tedarik etti. Denizlililere ücretsiz bir şekilde Cam öğrenmek kaldı.
Bu anlamda bir Bienalden sonraki Bienale kadar Camla çalışmayı bilen 200 kursiyerimiz vardı. 2013 yılında Denizli Çınar Meydanındaki üst yapı çalışmalarında zarar görmemesi için, şehrin sembolü olan polyester Horoz heykelini depoya kaldırdılar. Eskiyi tekrar yerine koymaktansa bu alana "Camdan bir horoz yapabilir miyiz?" diye bir önerimiz oldu belediyeye. Denizli sanayi açısından çok gelişmiş bir şehir. Mermeri, tekstili, kablosu ünlü. Sadece cam yok yani ünlü olarak... Dolayısıyla;
“Cam tamam ama bizim başka değerlerimizde var. Biz en iyisi halk oylamasına gidelim. Vatandaşımız ne derse o olur” diye demokratik bir yaklaşımda bulundu Osman Zolan (Denizli Büyükşehir Belediye Başkanı).
Mermerci mermer horoz tasarımıyla, bronz çalışan bronz horozuyla, meydanın eski horoz heykeli ve cam horoz olarak biz vardık. Referanduma gidildi. Cam Horoz, %75 oyla birinci geldi.
Seçenekler arasında bir tek cam horozdu rengarenk olan. Camın zengin renk yelpazesi sayesinde, horozun tüm renklerini kullanabiliyorduk. Aynı zamanda güneşte o camın şeffaflığını görebiliyorsunuz. Bu özellikler, insanların ilgisini çekmiş olmalı.
(Horozun yapım hikayesini @karmatasarim Instagram hesabmızda anlatmıştık. Merak edenler oradan inceleyebilirler.)
Üç tür Denizli Horozu ırkı var; Demir Kırığı, Pekmez Kefiri, Al Horoz. Üç ırkın karmasını yaptık. Bir Denizli Horozu aldık. Onu model alarak oluşturduk, cam horozu. Bu canlı horozumuza gözümüz gibi baktık 5 sene...
Efemiz o bizim! Vefat edince toprağa gömemedik. Tahnit ustasına gönderdik ve hala atölyemizde duruyor.
Karma Tasarım Cam Atölyeniz aynı zamanda Cam Galerisi bir nevi çok güzel eserler var. Bunun dışında Atölyenizde eğitimler veriyor musunuz? Ne gibi çalışmalarınız var?
Ömür Duruerk: Bizler sanatçıyız. Atölyemizde kendi eserlerimizi üretiyoruz. Paylaşmayı seviyoruz. Ayrıca, camın isteyen herkese yeni bir kapı açabilme olasılığından dolayı eğitim veriyoruz. Ben çoğunlukla eğitici eğitiyorum. Benim yetiştirdiğim eğitmenler kendileri kurs açıp amatörler yetiştiriyor. Böyle bir eğitim politikamız var.
Biz ilk atölyemizi açarken malzeme bulmakta çok zorlanmıştık. Çalışacaksın cam bulamıyorsun, şalümo lazım alıyorsunuz, tabanca gibi bir şey geliyor. Bunun hortumu nerede? Sanayiye gidip hortum alıyorsunuz...
Bu yaşadığımız zorlukları insanların yaşamaması için bir site kurduk:
Bu siteyle amatör ve profesyonel olarak camla çalışan insanlara malzeme tedarik ediyoruz.
Karma Tasarım Atölyemizin amacı Türkiye’de Stüdyo Cam Hareketini geliştirmek ve camın bir sanat malzemesi olduğunu insanlara aktarabilmek. Bunun için de ne gerekiyorsa yapıyoruz.
Özetlersek, eğitim veriyoruz. Öğrenci öğrendiği zaman malzeme alması gerekecek. Nereye gidecek alamıyor. Biz ona en uygun malzemeyi optimum fiyata tedarik ediyoruz. Öğrendi ve vizyonunu geliştirebilmesi gerekiyor, bunun için organizasyonlar, bienaller, kurslar, workshop düzenliyoruz. İnsanların camla bir şekilde tanışıp devam edebilmesi için kolaylık sağlamaya çalışıyoruz.
Amacımız yaptığımız her eylemde Camın bir sanat malzemesi olarak kullanılabileceğini aktarmak. İnşallah bu amacımızı uzun yıllar sürdürebilir ve daha çok insana ilham olabiliriz.
Teşekkürler!
Ben teşekkür ederim Ömür Hanım, atölyenizde bulunmak ve sohbetiniz çok güzeldi. Eminim ki izleyicilerimizde ilham almıştır!
Instagram:
▪️ @cammalzeme
Web:
Kapak Fotoğrafı:
Denizli Cam Bienali Instagram Sosyal Medya Hesabından
Yorumlar
Yorum Gönder
Sanat İlhamlı Kalın!