Bakireler Anıtı

          Lise yıllarımda denk gelmiştim Bakireler Anıtı'na  o zamanlar tabi ki fotoğraftaki gibi değildi. Çocukluğumun da çok fazla Süreyya Plajına gitsek de daha önce fark etmemişim anıtı (ben çocukken adı plajdı. Ailemden duyduğum kadarı ile orası daha önceden çok güzel plajmış. Bunu çocuk aklımla hayal etmek o günler için  çok zordu. O bahsedilen modern plaj artık yok).

        Anıtı gördüğümde kubbeli bir yapı beyazlığı gitmiş  simsiyah  bir halde idi ve yanındaki banka oturup yapının ne olduğunu anlamaya çalıştım; türbe mi, çeşme mi çok eski olduğu belli ama ne? O kadar kötü görünüyordu ki ağaçların arasında kaybolmuştu. Üzerime yıkılmasından endişe bile duymuştum. Neyse çok zaman geçmeden bir gün Sunay Akın'ın bir kitabında denk geldim. O gördüğüm kubbe meşhur Süreyya Plajı'nın simgesi olan anıtmış. Deniz içine yapılan anıt artık deniz içinde değil kara içerisinde kalmış hem de metrelerce içeride. Tabi ki unutulmuş eski hali fotoğraflarda kalmış.

       1940 ve  50' li yıllar da küçük bir kasaba olan Maltepe'ye Süreyya Paşa (İlmen) modern bir plaj yaptırmış. Bir de plaj için bir simge gerekli görülmüş. Anıt Yüksek Mimar Münci Tangör tarafından yapılmış. Ve içine de bir heykel konur (Heykel daha sonra çalınmış). Türkiye'nin ilk kadın Heykeltıraş sanatçılarından olan Türkan Tangör tarafından yapılan Heykel Yunan mitolojisi esintili "Bakireler Tapınağı" adını alır. 

       Anadolu yakasının en büyük ve en önemli plajı olan  Süreyya Plajı sahil şeridi 80'li yıllarda denizin doldurulması ile kara içine alınmış. Maltepe küçük kasaba iken plajıyla semtin daha da önemli kılmış olacak ki Maltepe çok hızlı bir göç akınına uğrar. Ve Kartal ilçesine bağlı bir semt iken 1992 yılında ayrılıp ilçe haline gelir. Deniz tekrar 2016 yıllarında doldurulmaya devam edilir bu sefer "Millet Bahçesi" adı ile!

      Parkların yapılması güzel görünebilir ama Süreyya Plajı dahil Anadolu yakasının sahil plajları artık yok (Sonradan yeniden yapılan Caddebostan Plajları ve Tuzla'dakiler hariç). İstanbul'un kent hafızasında yer edinmiş  kültür mekanlarının yok edilmesi çok üzücü. Şuan yaşı elli ve üzeri olanların bildiği ama ben ve benden sonraki nesillerin hiç göremeyeceği bir sahilin yerine Millet Bahçesi yapmak sadece İstanbul' a sonradan gelenlerin işine yarar. Ve en büyük zararı da İstanbul'un kent kültürünü, kent hafızasını bilmeden gelişi güzel her yere bina yapanlar,  bunlara izin verenler yaptı. Eskiyi düzeltmek bu değildir. Bunun adı olsa olsa rant enkazı diyebiliriz. Şuan sahillerimiz  özellikle kanalizasyonların denize bırakılmasının kaldırılması ile daha düzenli ve temiz olabilir . Ancak itirazım kent tarihini ve hafızasını bozmadan yol almayı öğrenmemiz! 

      Şükür ki bu duruma İBB Belediyesi el atmış. Anıt restore edilerek geçmiş zamanlardaki tarihsel anlamını da anlatan bir tabela ile 2023 yazında kamuya açmış. Evet Bakireler Anıtı artık denizde değil kara da değil. O artık havuz içinde bir sahil parkında geçmişi anlatmaya devam edecek (Emeği geçen herkese teşekkür ediyorum). Tüm yaşanan sürecin sadece İstanbul'a değil Türkiye'nin birçok yerine örnek olmasını diliyorum.  

    Neden Bakireler Tapınağı? diye soranlar olabilir. Maltepe ve çevresinin Roma İmparatorluğu dahil Bizans'la birlikte hamamları ile meşhur olması ne kadar su kültürü ile iç içe mekanlar olduğunun kanıtıdır. Bu nedenle plajın böyle Yunan Mitolojisinden ilham alınması da daha köklü olan mekanın geçmişine saygıdır diye düşünüyorum. 

  

Sanat İlhamlı ⛬